ตลาดโฆษณาทีวีดิจิตอล 5 ปีย้อนหลัง (2557- 2562) เปลี่ยนแปลงอย่างไร

มูลค่าตลาดโฆษณาทีวีดิจิตอลในรอบ 5 ปี (2557- 2562)

        มูลค่าตลาดโฆษณาทีวีดิจิตอลในรอบ 5 ปี แสดงให้เห็นทิศทางของรายได้จากค่าโฆษณาของธุรกิจโทรทัศน์ที่มีการกระจายตัวไปหลากหลายช่องมากขึ้น ช่องทีวีจิตอลที่เกิดขึ้นใหม่เข้ามาชิงส่วนแบ่งมูลค่าตลาดโฆษณาวงการโทรทัศนจากผู้ประกอบการโทรทัศน์รายเดิมได้ในสัดส่วนที่มากขึ้น จากส่วนแบ่งเพียง 12.69% ของมูลค่โฆษณารวมในตลาด 7.3 หมื่นล้านบาทในปี 2557 เพิ่มขึ้นเป็น 42.29% ของมูลค่ารวม 6.7 หมื่นล้านบาท ในปี 2561 และมีแนวโน้มที่จะสูงขึ้นเรื่อยๆ

        มูลค่าตลาดโฆษณาวงการโทรทัศน์ เป็นแหล่งายได้สำคัญที่สามารถระบุทิศทางการเติบโตของธุรกิจโทรทัศน์ ด้วยมูลค่าตลาดหลายหมื่นล้านบาทต่อปี สามารถสร้างธุรกิจที่เกี่ยวข้องในวงการโทรทัศน์ และการจ้างงานเติบโตขึ้นต่อเนื่องการเข้ามาของทีวีดิจิตอลช่องใหม่ๆตั้งแต่ปี 2557 ได้ค่อยๆ สร้างการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างรายได้ของกลุ่มผู้ประกอบการโทรทัศน์เดิมและรายใหม่ได้อย่างชัดเจนมากขึ้น

        จากข้อมูลมูลค่าตลาดโฆษณาที่ประมาณการจากทุกช่องของโทรทัศน์ภาคพื้นดินจัดทำโดยนีลเส็น ได้แบ่งมูลค่าตลาดโฆษณาของธุรกิจทีวีดิจิตอลออกเป็น 2 กลุ่มได้แก่ กลุ่มช่องเดิมที่ประกอบไปด้วย ช่อง 3 ช่อง 5 ช่อง 7 ช่อง 9 และช่อง NBT และกลุ่มทีวีดิจิตอลช่องใหม่ทั้งหมดพบว่า รายได้ของกลุ่มช่องเดิม มีสัดส่วนลดลงทุกปี จากปี 2557 ซึ่งเป็นปีแรกที่ทีวีดิจิตอลเปิดให้บริการสัดส่วนรายได้ของกลุ่มฟรีทีวีเดิม คิดเป็น 87.31% หรือมูลค่ 63,776.30 ล้านบาท ในขณะที่ช่องใหม่รวมกันมีมูลค่าเพียง 12.69% หรือ 9,265.77 ล้านบาทเท่านั้น แต่มาในปี 2561 มูลค่าตลาดของกลุ่มช่องเดิมลดลงเหลือเพียง 38,529.86 ล้านบาท หรือ 56.71% ในขณะที่กลุ่มช่องใหม่รวมกันมีสัดส่วนเพิ่มขึ้นมาอยู่ที่ 29,417.35 ล้านบาท หรือ 43.29% แสดงให้เห็นว่าทีวีดิจิตอลช่องใหม่ๆ เริ่มเข้ามาครองตลาดได้มากขึ้น

        ทั้งนี้ ในกลุ่มช่องเดิมนั้น ช่อง 3 และ ช่อง 7 ยังคงเป็น 2 ช่องหลักที่มีมูลค่าโฆษณาสูงสุด ประมาณ 60-80% ของมูลค่าโฆษณาในกลุ่มช่องเดิมทั้งหมด

        อย่างไรก็ดีรายได้ของทั้ง 2 ช่องในรอบ 5 ปีที่ผ่านมามีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่องจากที่เคยเป็น 2 ช่องหลักของธุรกิจฟรีทีวี เริ่มมีการกระจายตัวออกไปยังช่องที่ได้รับความนิยมสูงขึ้น โดยเฉพาะกลุ่มช่องที่ติดอันดับเรตติ้งในกลุ่ม TOP 5 ในแต่ละปี ซึ่งได้แก่ช่องเวิร์คพอยท์ ทีวี และช่อง Mono 29

        จากข้อมูลจะเห็นได้ว่ ตัวเลขมูลค่โฆษณาของทั้งช่อง Mono 29 และช่องเวิร์คพอยท์ ทีวี มีอัตราการเติบโตต่อเนื่องในทุกๆ ปี สอดคล้องกับตัวเลขเรตติ้งความนิยมของทั้ง 2 ช่อง ที่ในระยะแรกช่องเวิร์คพอยท์ ทีวี อยู่ในอันดับ 3 ได้สำเร็จ

กลุ่มช่อง SD มูลค่าโฆษณาเติบโตมากสุด ในช่วง 5 ปี

        หากจัดมูลค่าโฆษณาของช่องทีวีดิจิตอลตามประเภทใบอนุญาตของ กสทช. ในช่องหมวดหมู่ทั่วไปแบบความคมชัดสูง (HD) หมวดหมู่ทั่วไปแบบความคมชัดปกติ (SD) ช่องหมวดหมู่ข่าวสารและสาระ ช่องหมวดหมู่เด็ก เยาวชน และครอบครัว และช่องทีวีสาธารณะ พบว่ามูลค่าโฆษณาในกลุ่มช่อง HD ยังคงเป็นกลุ่มที่มีมูลค่าโฆษณาสูงสุดซึ่งประกอบไปด้วย 2 ช่องใหญ่ได้แก่ช่อง 7HD และช่อง 3HD และอีก 5 ช่อง ได้แก่ ช่อง 9 MCOT HD ช่องไทยรัฐทีวี ช่อง One ช่อง AMARN TVHD และช่อง PPV โดยมูลค่าส่วนใหญ่ยังอยู่กับช่อง 3HD และช่อง 7HD เป็นหลัก แต่มีช่อง One และช่องไทยรัฐทีวี ที่มีการเติบโตเพิ่มขึ้นอย่างน่จับตา ซึ่งสอดคล้องกับเรตติ้งเฉลี่ยของแต่ละช่องที่เพิ่มขึ้นด้วยเช่นกันทั้งนี้ในช่วงปี 2557-2561 สัดส่วนมูลค่าของกลุ่มช่อง HD ไม่ได้ลดลงมากนักโดยในปี 2557 มีมูลค่ารวมกัน 7 ช่องประมาณ 53,551.89 ล้านบาท หรือคิดเป็นสัดส่วน 73.32 % ของมูลค่ารวม และค่อยๆ ลดลงมาอยู่ที่ 42,170.34 ล้านบาท หรือ 62.06% ในปี 2561

        ในขณะที่กลุ่มช่อง SD จำนวน 7 ช่องที่ประกอบไปด้วยช่องเวิร์คพอยท์ทีวี ช่อง Ture4U ช่อง GMM 25 ช่อง SPRING 26 ช่อง 8 ช่อง 3SD และช่อง Mono 29 เป็นกลุ่มช่องที่มีการเติบโตของมูลค่าโฆษณาสูงสุดโดยในปี 2557 มีมูลค่า 4,536.83 ล้านบาท หรือ 6.21% ของมูลค่ารวม และค่อยๆ เพิ่มขึ้นทุกปีจนมีอัตราการเติบโตแบบก้าวกระโดดจนมีมูลค่ารวม 18,045.28 ล้านบาท หรือ 26.56% ของมูลค่ารวมในปี 2561 ทั้งนี้ช่องรายการในกลุ่มช่อง SD ที่มีเติบโตต่อเนื่องมากที่สุดในช่วงปีแรกๆ ของทีวีดิจิตอล คือ ช่องเวิร์คพอยท์ ทีวี ช่อง Mono 29 และช่อง 8

        กลุ่มช่องข่าวสารและสาระในปี 2557 มีทั้งหมด ช่องซึ่งได้แก่ช่อง TNN ช่องไทยทีวี ช่อง NEW 18 ช่องสปริงนิวส์ ช่อง Bright TV ช่อง Voice TV และช่อง Nation TV โดยมีมูลค่าโฆษณารวมทั้งหมด 2,420.53 ล้านบาท หรือคิดเป็นสัดส่วน 3.31% ของมูลค่ารวม อย่างไรก็ดีในปีถัดมา ช่องข่าวสารและสาระเหลืออยู่เพียง 6 ช่อง เนื่องจากช่องไทยทีวีหยุดกิจการไป ทั้งนี้ มูลค่าการโษณาช่องข่าวสารและสาระมีการเติบโตในช่วงปี 2558-2559 และค่อยๆ ลดลงเหลืออยู่เพียง 2,592.38 ล้านบาทในปี 2561 หรือคิดเป็นสัดส่วน 3.82% ของมูลค่ารวม

        สำหรับกลุ่มช่องเด็ก เยาวชน และครอบครัวมีทั้งหมด 3 ช่องในปีแรกที่มีทีวีดิจิตอล ประกอบไปด้วยช่อง 3Family ช่อง MCOT Family และช่อง LOCA ของกลุ่มไทยทีวี โดยช่อง LOCA หยุดการออกอากาศไปในปี 2558 จึงเหลือช่องเด็กยาวชนและครอบครัวอยู่เพียง 2 ช่องเท่านั้น ทั้งนี้กลุ่มช่องเด็กเยาวชน และครอบครัวเป็นกลุ่มที่มูลค่าโฆษณาทรงตัว ไม่มีการเติบโตมากนัก

        กลุ่มช่องของหน่วยงานภาครัฐ มีทั้งหมด 4 ช่อง ได้แก่ ช่อง 5 ช่อง NBT ช่องไทยพีบีเอส และช่องทีวีรัฐสภา แต่ช่องรายการที่สามารถโฆษณาได้มีเพียงสองช่อง คือ ช่อง 5 และช่อง NBT ซึ่งจากข้อมูลในปี 2557 พบว่า ช่องภาครัฐมีมูลค่าโฆษณารวมกันได้ 11,995.25 ล้านบาท โดยรายได้ส่วนใหญ่มากจากช่อง 5 ที่มีผู้ผลิตรายการจำนวนมากเช่าเวลาออกอากาศ แต่อย่างไรก็ดีตั้งแต่ปี 2558 เป็นต้นมา บรรดาผู้ผลิตรายการของช่อง 5 ได้กลายเป็นผู้รับใบอนุญาตทีวีดิจิตอล จึงได้ถอดรายการของตนออกจากช่อง 5 แล้วมาออกอากาศที่ช่องดิจิตอลของตนเอง ส่งผลให้มูลค่าโฆษณาของช่อง 5 ลดลงมาก และกระทบต่อมูลค่าโฆษณาของช่องภาครัฐโดยรวม จนในปี 2561 ช่องภาครัฐมีมูลค่าโฆษณารวมประมาณ 4,515.43 ล้านบาท ซึ่งลดลงมากกว่าร้อยละ 50 นับจากปี 2557

        โดยสรุปภาพรวมของตลาดโฆษณาของธุรกิจทีวีดิจิตอลในรอบ 5 ปีที่ผ่านมา ได้แสดงให้เห็นทิศทางมูลค่าตลาดโฆษณาในแต่ละปี ที่เปิดโอกาสให้กับผู้ประกอบการช่องใหม่ๆ เข้าสู่ตลาด โดยในปี 2558 เป็นปีที่มีมูลค่าตลาโฆษณสูงสุดถึงกว่า78 หมื่นล้านบาทและค่อยๆ ลดลงมาอยู่ที่ 6.7 หมื่นล้นบาทในปี 2561 ทั้งนี้ป้จจัยสำคัญที่ส่งผลให้มูลค่าโฆษณามีแนวโน้มลดลงคือ ภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว อย่างไรก็ สถานการณ์ของทีวีดิจิตอลในปี 2562 ที่มีช่องดิจิตอลจำนวน 7 ช่อง (ช่อง 3 Family ช่อง MCOT Family ช่อง Spring News ช่อง Bright TV ช่อง VOICE TV ช่อง Spring26 และช่อง 3 SD) ขอคืนใบอนุญาต ทำให้อุตสาหกรรมทีวีดิจิตอลเหลือช่องรายการทั้งหมด 9 ช่อง ทั้งนี้ เม็ดเงินโฆษณาของช่องที่คืนใบอนุญาตจะกระจายไปยังช่องที่ยังออกอากาศอยู่ ซึ่งคาดว่าจะเริ่มเห็นภาพรวมของการเปลี่ยนแปลงมูลค่โฆษณาของแต่ละช่องได้ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2562 เป็นต้นไป

ที่มา : สำนักงาน กสทช.